Adem en stem

Bij hyperventilatie ademen mensen sneller en dieper dan normaal. Bij iedere ademhaling krijgen we de zuurstof binnen die nodig is voor allerlei lichamelijke processen. Bij deze processen ontstaat koolzuur, dat we weer uitademen. Als er te snel of te diep wordt ingeademd, wordt er te veel zuurstof in korte tijd opgenomen en wordt er ook te veel koolzuur uitgeademd. Hierdoor blijft er te weinig koolzuurgas in het bloed, waardoor de lichaamsprocessen worden verstoord.

Een groot aantal reacties is hiervan het gevolg. Symptomen die vaak genoemd worden zijn: duizeligheid, tintelingen, ademnood en hartkloppingen. Meestal ervaart men deze symptomen als zeer beangstigend. Hyperventilatie kan optreden als een plotselinge aanval (acute vorm) en als een vrijwel constante manier van ademen (chronische vorm).

Hyperventilatie kan zowel bij kinderen als bij volwassenen optreden en komt zowel bij vrouwen als bij mannen voor.

Hyperventilatie hangt vaak samen met spanningen. Soms is een duidelijk aanwijsbare oorzaak aanwezig zoals een verkeersongeval of overlijden van een naaste. Vaak echter is er sprake van gevoelens van onzekerheid en angst en het niet op een effectieve manier omgaan met de eisen die het leven stelt. Hyperventileren kan ook uitsluitend een verkeerde ademgewoonte zijn, die vaak voorkomt in combinatie met voortdurend door de mond ademen. Tenslotte kunnen hyperventilatieklachten optreden als er te snel en vrijwel zonder pauzes gesproken wordt.

COPD is een verzamelnaam voor onder meer de longziekten chronische bronchitis en longemfyseem. Het is een ongeneeslijke ziekte met ernstige benauwdheid als belangrijkste kenmerk. Verder kunt u veel last hebben van veel hoesten, slijm en een piepende ademhaling. COPD is een ziekte die niet stil staat. De beschadigingen aan de bronchiën en longblaasjes worden steeds erger. De ziekte is niet te genezen, wel is er wat te doen aan de klachten en achteruitgang o.a. dmv ademhalingsoefeningen. De effecten van deze oefeningen variëren en omvatten:

• het verbeteren van de zuurstofopname in de longen
• het verbeteren van de in-en uitademhaling door meer kracht in deze spieren
• het verminderen van de kortademigheid
• het verbeteren van de inspanningscapaciteit
• het verbeteren van de kwaliteit van leven

Als men in het dagelijks leven de stem intensief moet gebruiken bij spreken en zingen, kan dit keelpijn en stemklachten tot gevolg hebben. Intensief stemgebruik vermoeit de keel en het fijne weefsel van de stembanden. Die vermoeidheid kan zich over het hele lichaam uitbreiden, zodat men zich aan het einde van de dag soms doodop voelt. Er kan een gevoel bestaan van een slijmpropje of kriebel in de keel dat niet weggeslikt kan worden. De keel kan branderig, pijnlijk of dichtgesnoerd aanvoelen en is geïrriteerd. Deze klachten kunnen ook voorkomen bij veelvuldig keelschrapen en kuchen.

Iedereen kan deze keelklachten krijgen, bijvoorbeeld na een feest of tijdens een verkoudheid. Ze zijn dan van voorbijgaande aard. Als echter keelpijn na intensief stemgebruik regelmatig blijft voorkomen, kan men daarvan zoveel hinder ondervinden, dat de zin om te spreken afneemt. Bovendien kunnen personen met een spreekberoep op den duur stemklachten ontwikkelen. De stem wordt hees of schor, valt weg en kan niet meer zo gebruikt worden als men wil. Vaak ontstaat dit omdat er niet de juiste verhouding is tussen stembelasting en stemrust; de stem heeft onvoldoende tijd om te herstellen. Naast mensen met een spreekberoep kunnen ook bijvoorbeeld studenten en koorzangers last krijgen van stemproblemen.

Keelklachten en stemklachten bij intensief stemgebruik kunnen wijzen op een verkeerd gebruik van de stem. De KNO-arts zal een eventuele organische oorzaak, zoals een poliepje of stembandknobbeltjes, uitsluiten.

De logopedist verricht (stem)onderzoek, stelt de logopedische diagnose en maakt een behandelplan. De logopedist zal u altijd vragen of u al een huisarts of een KNO arts heeft geraadpleegd voor de logopedische behandeling wordt gestart om mogelijke onderliggende organische klachten uit te sluiten.
In de behandeling let ze op de lichaamshouding als voorwaarde voor een goed gebruik van de stem. Er zal gewerkt worden aan de ademhaling (adembeweging en ademritme) en aan een ontspannen manier van stemgeven. De logopedist beschikt hierbij over verschillende technieken en oefeningen.
Ook wordt bekeken hoe het stemgebruik in het dagelijks leven is, om advies op maat te kunnen geven. Stem sparende adviezen, ook wel stem hygiënische adviezen genoemd, zullen gegeven worden. Daarbij besteedt de logopedist aandacht aan arbeidsomstandigheden als akoestiek en omgevingslawaai.
U ontwikkelt zo een gezond en adequaat stemgebruik met voldoende volume, een juist adempatroon en een minimum aan stembelasting.

Soms is het noodzakelijk om de verhoogde spierspanning door middel van manuele therapie of larynxfacilitatie te behandelen. De stem kan alleen goed functioneren wanneer de omliggende spieren ontspannen zijn. Larynxmanipulatie is een therapievorm, die voornamelijk wordt gebruikt bij stem- en slikstoornissen. Het uitgangspunt voor deze therapie is dat een verkeerde spanning (tonus) van de spieren in het hoofdhalsgebied kan leiden tot klachten met betrekking tot de beweeglijkheid van de larynx.